W niewielkiej odległości od Morza Bałtyckiego, na środkowym wybrzeżu, położone jest jedno z najpiękniejszych miast Polski Północnej - Słupsk. Wyjątkową atmosferę miasto zawdzięcza bogatej historii, ciekawym atrakcjom i licznym wydarzeniom kulturalnym.
Wizytówką miasta jest zabytkowy neogotycki Ratusz Miejski. Zobaczyć w nim można bursztynową kopię legendarnego „Słupskiego Niedźwiadka Szczęścia”.
Goszcząc w Słupsku warto odwiedzić Zamek Książąt Pomorskich z największą na świecie kolekcją dzieł Witkacego, gotyckie kościoły, bramy i baszty oraz inne ciekawe zabytki. Wspaniałe dopełnienie dla historycznego charakteru miasta stanowią odbywające się w mieście cykliczne imprezy między innymi Święto Ryby, Festiwal Pianistyki Polskiej czy Jarmark Gryfitów.
Stąd wywodzi się słupski serek camembert „Stolper Jungchen”. To tu żył i tworzył Otto Freundlich, przyjaciel Pablo Picassa, twórca Europejskiej Drogi Rzeźb i urodził się Heinrich von Stephan, twórca kartki pocztowej i założyciel Światowego Związku Pocztowego.
Zapraszamy Państwa do naszego miasta, a przekonacie się, że warto tu przyjechać, zobaczyć, polecić znajomym, a może kiedyś powrócić. Bo do pięknych miejsc zawsze się wraca.

CIEKAWOSTKI
WITKACY
W Słupsku, w Zamku Książąt Pomorskich znajduje się największa w Polsce i na świecie kolekcja prac Stanisława Ignacego Witkiewicza – Witkacego. Muzeum Pomorza Środkowego posiada w swoich zbiorach 250 obrazów i rysunków tego ekscentrycznego twórcy. Na stałej wystawie eksponowanych jest ponad 100 pastelowych portretów, w większości wykonanych w ramach Firmy Portretowej S.I. Witkiewicz, kilka obrazów olejnych i rysunków. Dzieła z lat 1904 – 1924 prezentowane są w układzie chronologicznym, natomiast portrety powstałe w okresie działania firmy w układzie typologicznym (w zależności od typu regulaminowego, ikonograficznego, niekiedy także od osoby portretowanej). Widz ma możliwość zapoznania się z pracami wszystkich faz twórczości Witkacego – od okresu młodzieńczego do portretów powstałych w ostatnich miesiącach życia artysty.

SŁUPSKI CHŁOPCZYK
Produkcję sera „Słupski Chłopczyk” rozpoczęto w 1921 roku. Już we wrześniu 1925 roku słynny słupski ser typu camembert dostał pierwszy medal na targach w Paryżu. Do sukcesu „Słupskiego Chłopczyka” przyczyniło się wydanie serii reklamujących go kartek. Dzięki staraniom władz
miasta, w sierpniu 2007 roku przywrócono produkcję tego znakomitego serka.

WIEŻA RATUSZOWA
Jednym z elementów słupskiego ratusza jest wspaniała 56 m wieża ratuszowa. Na szczycie wieży znajduje się taras widokowy, z którego można podziwiać przepiękną panoramę miasta oraz dolinę rzeki Słupi. Wchodząc na wieżę nie sposób nie zauważyć galerii zdjęć starego przedwojennego Słupska, oraz portretów włodarzy miasta. Wchodząc wyżej napotykamy wystawę przedstawiającą historię godła polskiego i stary mechanizm zegarowy, który nieprzerwanie działa od stu lat.

NAJSTARSZA WINDA W EUROPIE
W budynku domu towarowego przy placu Zwycięstwa znajduje się najstarsza w Europie drewniana, działająca winda osobowa, zbudowana na początku XX wieku. Jest to niezwykły zabytek techniki pracujący od 85 lat.

TRAMWAJ
Nie wszyscy wiedzą, że ulicą Nowobramską jeździły kiedyś tramwaje. Aby upamiętnić fakt istnienia w mieście linii tramwajowej, przed Nową Bramą, gdzie przebiegała dawna trasa, postawiono odrestaurowany tramwaj, w którym można odpocząć podziwiając zdjęcia starego Słupska, a także zasięgnąć informacji o innych atrakcjach miasta.

KALENDARZ KWIATOWY
W parku przy ul. Henryka Sienkiewicza co roku (od maja do późnej jesieni) Miejskie Przedsiębiorstwo Zieleni układa codziennie aktualną datę z kwiatów. Data układana jest od maja 1969 r. z dwóch gatunków ozdobnych roślin rabatowych. Jest to fragment słupskiej zieleni miejskiej, która nadaje miastu specyficzny charakter i niepowtarzalny wizerunek.

HEINRICH VON STEPHAN
Urodzony w 1831 roku w Słupsku, twórca kartki pocztowej, założyciel Światowego Związku Pocztowego, reformator światowej poczty. Wybitny Słupszczanin upamiętniony jest na tablicy znajdującej się w gmachu Poczty Głównej przy ul. Łukasiewicza.

SŁUPSKI NIEDŹWIADEK SZCZĘŚCIA
Legenda głosi iż figurka bursztynowego niedźwiadka, talizmanu łowcy niedźwiedzi z okresu neolitu, przynosi szczęście każdemu jego posiadaczowi. Uchodzi ona do dziś za najstarszy przedmiot znaleziony kiedykolwiek w Słupsku. W roku 2003 Słupski Niedźwiadek został przywrócony Słupszczanom. Kopia figurki została wyeksponowana w ratuszu. Sympatyczny niedźwiadek jest symbolem pomyślności dla mieszkańców miasta oraz odwiedzających je turystów.

OTTO FREUNDLICH
Artysta niemiecki urodzony w Słupsku w 1879 roku. Stworzył idee Europejskiej Drogi Rzeźb, która zakładała ustawienie setki rzeźb różnych artystów wzdłuż dwóch tras z północy na południe i ze wschodu na zachód Europy.
Droga ta - symbol wolności i pokoju – miała rozpoczynać się we Francji, przebiegać przez Niemcy, Polskę w tym również przez Słupsk, gdzie do dziś stoi dom, w którym urodził się artysta i kończyć w Rosji.
W lipcu 2004 r. na Ścianie Pamięci słupskiego cmentarza odsłonięto jedyną w Polsce tablicę pamiątkową poświęconą artyście.

ZEGAR KWIATOWY
Zegar kwiatowy znajduje się od 2008 roku przy ul. Starzyńskiego. Został wykonany z 20 tysięcy kwiatów. Jego wskazówki mają 3 i 3,5 metra długości. Zegar jest synchronizowany satelitarnym sygnałem radiowym ze studia nadawczego w Kolonii.

RATUSZ MIEJSKI
Projekt ratusza powstał w wyniku rozpisanego konkursu architektonicznego. Z 87 projektów – wybrano projekt architektów Karla Zaara i Rudolfa Wahla. Budowę ratusza rozpoczęto w 1899 r., a jego otwarcie nastąpiło w 1901 r. Ratusz wzniesiono w stylu neogotyckim. Imponująco prezentuje się wieża zegarowa mająca ponad 60m wysokości. Ozdobą fasady są mozaikowe herby miast Pomorza oraz herb Książąt Pomorskich. We wnętrzach zachowało się wiele elementów pierwotnego wystroju. Nad drzwiami w gł. sieni widzimy witraż z herbem miasta, datą budowy ratusza i ornamentem roślinnym. Sień zdobią też malowidła, na których przedstawiono targ rybny w dawnym Słupsku i pracę w porcie w Ustce autorstwa Friedricha Klein-Chewaliera z Berlina. W oknie holu znajdują się witraże wykonane w 1901 r. Witraże zdobią również inne pomieszczenia ratusza, m.in. gabinet prezydenta miasta oraz salę posiedzeń na I i II piętrze. W gabinecie prezydenta zachowały się drzwi o bogatej snycerce, zabytkowe biurko i oryginalna tapeta. W reprezentacyjnej sali posiedzeń uwagę zwracają obrazy, na których przedstawiono nadanie Słupskowi przywilejów i praw miejskich w 1310 r. i moment składania kosztowności przez mieszczan słupskich, aby wykupić miasto z rąk Krzyżaków w 1341 r.

NOWA BRAMA
Brama Nowa to jedna z trzech gł. średniowiecznych bram miejskich. Zamykała ona wjazd do miasta z kierunku Sławna, Darłowa i Szczecina. W latach 1724-1755 urządzono w niej więzienie karne oraz Dom Pracy Przymusowej – przędzalnie wełny, w której zatrudniano żebraków, włóczęgów i cyganów. Od połowy XIX w. do I wojny światowej brama była użytkowana jako warsztaty wojskowe. W 1924 r. po przeprowadzeniu prac adaptacyjnych zlokalizowano tu Muzeum Regionalne. Funkcje muzealne pełniła do 1965 r. W roku tym siedzibę muzeum przeniesiono do zamku. Po przeprowadzeniu prac adaptacyjnych w bramie znalazła siedzibę Galeria Sztuki Współczesnej „Nowa Brama”.
Nowa Brama to budowla masywna, założona na planie prostokąta o wymiarach 12,3 x 10,5 m i wysokości 16,8 m.. W kondygnacji dolnej, oddzielonej poziomym pasem, znajduje się ostrołukowy otwór dawnego przejazdu (obecnie przeszklony) wzmocniony po bokach przyporami. Elewacja wschodnia posiada w górnej części widoczny zamurowany dawny otwór ostrołukowy, a w nim ostrołukowe okna oraz cały szereg wąskich wnęk zamkniętych również łukiem ostrym. Elewacje boczne zdobi przebiegający górą fryz oraz rząd blend ostrołukowych. Znajdują się tam także zamurowane otwory strzelnicze. Brama przykryta jest czterospadowym dachem zwieńczonym latarnią z hełmem.

KOŚCIÓŁ MARIACKI
Jest to imponująca rozmiarami budowla gotycka, murowana, z drugiej połowy XIV w. Dokładny czas budowy wcześniejszego kościoła na tym miejscu nie jest znany. Dokument z 1311 r. mówi o przekazaniu przez margrabiów patronatu nad kościołem Mariackim słupskim norbertanom. Około 1500 r. kościół Mariacki został poważnie rozbudowany. W 1525 r. w okresie zamieszek wzburzony tłum wtargnął do kościoła niszcząc jego wyposażenie, m.in. ołtarz, figury świętych i obrazy. Podczas gruntownej przebudowy w latach 1858 – 1860 kościół uzyskał pseudogotycką formę zewnętrzną. Zniszczony w znacznym stopniu w marcu 1945 r., został odbudowany w latach 1945 – 1948. Kościół NMP jest trójnawową bazyliką (nawa główna wyższa od bocznych), orientowany, z dużym wydzielonym prezbiterium zamkniętym pięcioboczną apsydą, od zachodu nawę główną zamyka masywna wieża wysokości około 50 m, typowa dla gotyckich świątyń Pomorza. Nad oknami naw bocznych, głównej i prezbiterium biegną ozdobne fryzy z ceglanych kształtek w formie czworoliścia. Wieża nakryta w przeszłości barokowym hełmem, w czasie powojennej odbudowy została wyposażona w dach czterospadowy. Prezbiterium i nawa główna sklepione gwiaździście, a nawy boczne krzyżowo-żebrowo. W prezbiterium zwracamy uwagę na wsporniki służek w formie masek ludzkich.

BIBLIOTEKA MIEJSKA
Ten obiekt gotycki został przebudowany i zaadaptowany na cele biblioteczne – siedziba Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Marii Dąbrowskiej. Już w 1311 r. norbertanki słupskie uzyskały od margrabiów patronat nad kościołem parafialnym NMP oraz działkę w lewobrzeżnym, lokacyjnym mieście, którą przeznaczyły pod budowę kościoła i klasztoru. Norbertanki wkrótce przystąpiły do budowy murowanego kościoła klasztornego św. Mikołaja. O budowie tego kościoła w XIV w. świadczy wendyjski watek wiązania cegieł. Po wielkim pożarze w 1655 r., który niemal doszczętnie zniszczył świątynię, odbudowano ją z przeznaczeniem na kościół garnizonowy. W 1771 r. został odremontowany i zaadoptowany na cele szkolne. Następnie obiekt ten pełnił funkcje magazynu i remizy. Po zniszczeniach wojennych w 1945 r. kościół odbudowano z przeznaczeniem na Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną, która ma tu swoją siedzibę od 1971 r. Dawny kościół św. Mikołaja murowany, orientowany, pierwotnie jednonawowy, zamknięty od wschodu prostą ścianą, a od zachodu smukłą, czworoboczną, płasko ściętą wieżą. Fasady boczne podzielone pasmami podwójnych, prostokątnych okien, w dwuspadowym dachu facjatki. Elewacje i wieża ozdobione fryzem z ceglanych kształtek. Wnętrze przystosowane do funkcji bibliotecznych.

KOŚCIÓŁ ŚW. JACKA
Gotycki kościół podominikański, obecnie p.w. św. Jacka. Książę gdański Mściwoj II sprowadził dominikanów do Słupska po 1278 r. Wkrótce, na przełomie XIII i XIV w., na nadanym im przez księcia gruncie zakonnicy wznieśli klasztor i kościół. Pierwotny kościół zgodnie z wymogami reguły zakonów żebrzących nie miał wieży, jedynie sygnaturkę, w której umieszczono dzwon. Obecny kościół gotycki pochodzi z początku XV w. Był on wówczas aż do 1525 r. kościołem klasztornym. W tym właśnie roku w czasie rozruchów związanych z wprowadzeniem reformacji, tłum napadł na klasztor demolując go i grabiąc, a wnętrze kościoła spalono. Po tym incydencie dominikanie opuścili miasto. Na początku
XVII w. księżna Erdmuta, wdowa po zmarłym 1600 r. księciu Janie Fryderyku, podjęła odbudowę kościoła z przeznaczeniem na kościół zamkowy. Odbudowany kościół uzyskał nowy, późnorenesansowy wystrój (ołtarz główny, ambona). Kościół był kilkakrotnie przebudowywany. Odbudowana w 1777 r. wieża uległa uszkodzeniu w czasie pożaru kościoła w 1892 r. W trwającej kilka lat odbudowie wieżę przykryto pięknym barokowym hełmem z latarnią, wymieniono więźbę dachową i odbudowano szczyt północno-wschodni. Jako samodzielny kościół parafialny funkcjonuje od 1981 r.

ZAMEK KSIĄŻĄT POMORSKICH
Budowę zamku rozpoczął w XIV w. książę Bogusław V. Po jego śmierci wstrzymano prace budowlane, a ich kontynuację podjął dopiero książę Bogusław X w 1507 r. Zasadniczym przeobrażeniom zamek uległ w latach 1580 – 1587. Na zlecenie księcia Jana Fryderyka architekt włoski Wilhelm Zachariasz przebudował zamek gotycki na renesansowy. Dobudowano wówczas trzecią kondygnację oraz loggię widokową z arkadami, jak również zmieniono układ wnętrz. W tej formie zamek pełnił funkcję rezydencji książęcej aż do 1660 r. Ostatnim właścicielem zamku był książę Ernest Bogusław de Croy, który odziedziczył go w 1660 r. po matce Annie de Croy, córce Bogusława XIII. Po jego śmierci w 1684 r. zamek przeszedł w ręce Hohenzollernów brandenburskich. W latach 1815 – 1821 zamek adaptowano na cele magazynowe. Budowla ucierpiała poważnie także w czasie działań wojennych. W 1965 r. odrestaurowany zamek przekazano w użytkowanie Muzeum Pomorza Środkowego. Zamek zachował pierwotne prostokątne założenie. Jest to budowla trzykondygnacyjna z cegły, otynkowana i przykryta dachem czterospadowym. Do korpusu zamku, po środku elewacji północno-zachodniej, przylega wieloboczna wieża przykryta wielopołaciowym hełmem zwieńczonym latarnią.

MŁYN ZAMKOWY
Młyn zamkowy jest jednym z najstarszych obiektów budownictwa przemysłowego w Polsce.
Wzniesiony został w lewobrzeżnym Słupsku na książęcej posesji około 1310 r. Duża kubatura młyna oraz małe wąskie okienka, zachowane w partiach przyziemia i parteru murów gotyckich świadczą, że budynek ten pełnił jednocześnie funkcję spichlerza. W drugiej połowie XVI w. zamurowano gotyckie okienka spichlerzowe i przelicowano wszystkie ściany nadając im wystrój renesansowy. Przebudowy młyna w XIX i XX w. polegały m.in. na wzniesieniu nowej, ryglowej ściany wschodniej, dodaniu przybudówki i postawieniu wewnątrz ścian działowych. Po roku 1925 koło wodne zastąpiono turbiną umieszczoną w specjalnym budyneczku przylegającym do młyna. W 1965 r. dawny Młyn Zamkowy przejęło Muzeum Pomorza Środkowego. W ramach prac konserwatorskich przywrócono wystrój renesansowy elewacji budynku, a wewnątrz zburzono ścianki działowe oraz odsłonięto piękną konstrukcję drewnianą z bali dębowych pochodzącą z XVI w. Od 1968 r. w odbudowanym młynie ma siedzibę Dział Etnograficzny Muzeum.

KAPLICA SZPITALNA ŚW. JERZEGO
Wybudowana w stylu gotyckim na początku XV w., w czasie pożaru w 1681 r. została poważnie zniszczona. W 1689 r. kaplicę odbudowano nakrywając ją barokową kopułą z hełmem i latarnią zachowaną do dziś. Pierwotnie kaplica stała przy szpitalu św. Jerzego, który znajdował się przy dzisiejszej ulicy Juliana Tuwima. Postawienie budynku na innym miejscu związane było z wymianą wielu cegieł w elewacjach, zwłaszcza większość kształtek jest nowego pochodzenia. Kaplica pełniła ponad wszystko rolę kościoła przyszpitalnego. W latach 1912 – 1913 kaplicę rozebrano i przeniesiono na obecne miejsce. Jest to budowla ośmioboczna, wyposażona w portal profilowany zamknięty łukiem ostrym, okno okrągłe. Wewnątrz ściany wieloboku tworzą ostrołukowe wnęki. O charakterze wnętrza decyduje osiem głębokich nisz zasklepionych zaostrzoną kolebką: znajdujące się między nimi mury, pełniące rolę wewnętrznych skarp, są w stosunku do zadań konstrukcyjnych nadmiernie grube. Nisza ołtarzowa nie różni się wielkością od pozostałych; powiększa ją jedynie wnęka w ścianie bocznej. Ścianki między niszami pogrubione są wklęsłymi, po bokach sfazowanymi lizenami. Dochodzące do wysokości 2 m wiązkowe, trójlistne w przekroju służki, zakończone półkolistymi kamiennymi wspornikami, dowodzą istnienia sklepienia.

STAROSTWO POWIATOWE
Projekt budynku wykonał Karl Bel, w 1902 r. zaakceptował go starosta von Schmeling,
a w 1903 r. formalnie przekazano obiekt do użytkowania. Rzut budynku zbliżony jest do formy litery U opisanej w kwadracie. Szczególnie piękną architekturę posiada ściana zachodnia, zwrócona w kierunku Słupi. Na narożniku południowym zachodniej ściany budynku została osadzona wieża, mająca 33,8 m wysokości. W najwyższej partii wieży umieszczono zegar z tarczami o średnicy 2,5 m, skierowanymi w cztery strony świata. Powyżej znajduje się smukły hełm z wietrznikiem. Dachy poddasza przesłania pięć frontonów. Z bogatego wystroju wnętrza, na szczególną uwagę zasługują trzy sale: gabinet starosty słupskiego, sala Czerwona oraz największa - sala posiedzeń na drugim piętrze. Gabinet starosty posiada ściany wyłożone do połowy boazerią oraz sufit z kunsztownym belkowaniem. Najpiękniejsza jest sala posiedzeń na drugim piętrze. Zachował się w niej zabytkowy żyrandol będący darem miasta dla starostwa.

BASZTA CZAROWNIC
Powstała w latach 1410 – 1415 i założona jest na rzucie półkola wysuniętego poza linie muru zewnętrznego. Baszta Czarownic przykryta jest obecnie hełmem stożkowym odciętym od strony starówki. W elewacji wschodniej znajduje się kilka prostokątnych wąskich otworów umieszczonych w trzech kondygnacjach. W XVII w. basztę tą przebudowano na cele więzienne i przetrzymywano tu oraz torturowano kobiety osądzone o czary – stąd wywodzi się jej nazwa. Jak wynika z kronik z XVII w. w Słupsku odbywały się wówczas liczne procesy o czary kończące się najczęściej spaleniem obwinionej na stosie. Ostatnią z ofiar uznaną za „czarownicę” była mieszkanka Słupska Trina Papisten. W XIX w. basztę użytkowano jako magazyn, a następnie adaptowano na cele mieszkalne. Obecnie mieści się tam Salon Sztuki Współczesnej BWA.

POCZTA GŁÓWNA
Neogotycki budynek z 1879 roku, wzniesiony przez reformatora światowej poczty i twórcę kartki pocztowej, słupszczanina Heinricha von Stephana, który zanim został ministrem Deutsche Post przez długie lata pracował w Słupsku. Funkcję poczty głównej pełniła ponad 115 lat. II wojnę światową przetrwała nienaruszona, chociaż otaczające ją Stare Miasto prawie doszczętnie spaliła Armia Czerwona.

SPICHLERZ RICHTERA
Wybudowany pod koniec XVIII w. u zbiegu obecnych ulic Kopernika i Wolności, stał tam do roku 1994. Rozebrany i zrekonstruowany w latach 1994 – 1998 i przeniesiony nad rzekę przy kompleksie zamkowym. Obecnie mieści się w nim Herbaciarnia, przed którą w sezonie letnim odbywa się „Jarmark Gryfitów”.

źródło: Centrum Informacji Turystycznej Ziemia Słupska oraz Biuro Promocji i integracji Europejskiej Urzędu Miejskiego w Słupsku.

autorem zdjęć jest Michał
Słupczewski.