Sudety Wschodnie

Sudety wschodnie znajdują się prawie w całości terytorium Czech, których granica przechodzi na ich północno – wschodni skłon, obejmując skrawek Niziny Śląskiej. Do Polski należy północno – zachodni fragment tych gór.
Najbardziej ku wschodowi leżą niskie Góry Odrzańskie, z którymi sąsiaduje nieco wyższe pasmo Niskiego Jesionika, o szczytach sięgających 800 m n.p.m. Te ostatnie wreszcie przechodzą w największy masyw części wschodniej, a mianowicie Wysoki Jesionik. Wysokie szczyty tego pasma wznoszą się w dużej mierze ponad 1000 m, a dominują wśród nich Góra pradziad (1492 m n.p.m.) i Keprnik (1423 m n.p.m.).
Granica państwowa przechodzi m. in. przez jedną z najwyższych gór tego pasma – Biskupią Kopę (889 m n.p.m.). Ze szczytu tej góry podziwiać można wspaniały widok rozciągający się na rozległą i piękną nizinę Dolnego Śląska. Ten fragment Gór Opawskich stanowi najbardziej wschodnią część polskich Sudetów.
Do Sudetów Wschodnich należą również Góry Śnieżnickie. Masyw ten składa się z trzech głównych grzbietów górskich, których trzon stanowi Śnieżnik Kłodzki (1422 m n.p.m.). Szczyt tej góry, najwyżej w polskiej części Sudetów Wschodnich, jest jedynym, który przekracza górną granicę zasięgu lasu. Od Śnieżnika Kłodzkiego ku północnemu zachodowi ciągnie się ramię górskie, które w całości należy do Polski. Najwyższe szczyty tu występujące to Góra Czarna (1205 m n.p.m.) i Smrekowiec (1124 m n.p.m.). Naturalnym przedłużeniem tego pasma jest niewielki i niski wał górski sięgający głęboko w głąb Kotliny Kłodzkiej, a nazywany zwykle Pasmem Krowiarek. Wierzchem drugiego grzbietu górskiego, odchodzącego od Śnieżnika Kłodzkiego, a biegnącego ku południowemu zachodowi, ciągnie się granica państwowa. Góruje nad tym grzbietem Mały Śnieżnik (1318 m n.p.m.), a kończy je Trójmorski Wierch (1148 m n.p.m.).

Góry Złote
Góry Złote są orograficznym przedłużeniem Gór Bardzkich i najniższym pasmem Sudetów Wschodnich. Przyciągają uwagę dzięki położeniu na skraju gór, przy ważnej drodze z Nysy do Kłodzka, a przy tym opromienia je magia złotego kruszcu. O wydobywanym tu dłużej trującym arsenie legendy milczą. Północno – zachodnia część pasma, zbudowana ze skał magmowych (sjenit) i metamorficznych (łupki, wapienie krystaliczne), osiąga na Jaworniku wysokość 870 m n.p.m. Południowo – wschodnia, od Przełęczy Różaniec (583 m), jest wyższa, budują ją gnejsy, łupki krystaliczne, granit, a nawet intruzje bazaltu. Najwyższe szczyty to: Kowadło (989 m), Czartowiec (944 m). Od strony północno – wschodniej obcięte są brzeżnym uskokiem sudeckim. Przez góry, kręto wśród buczyn i jaworzyn, które przepięknie przebarwiają się jesienią, biegnie malownicza droga ze Złotego Stoku do Lądka – Zdroju. Ozdobą gór są liczne skałki i dwa miasteczka położone na granicy parku krajobrazowego.

Źródło: Geografia Turystyki Polski wydanie czwarte zmienione Teofil Lijewski, Bogdan Mikułowski, Jerzy Wyrzykowski P.W.E. Warszawa 2002 strony 312-315

Kopalnia Złota w Złotym Stoku
Zwiedzanie kopalni z przewodnikiem, które zajmuje 1,5 godziny obejmuje zwiedzanie Sztolni Gertruda z tajemniczym Chodnikiem Śmierci, Sztolni Czarnej z jedynym w Polsce podziemnym wodospadem, Muzeum Minerałów oraz Mennicy.
Na końcu trasy czeka na zwiedzających niespodzianka – wyjazd z kopalni „Pomarańczowym Tramwajem”.
Każdy kto wsłucha się w opowiadania przewodnika przekona się o swoim wcześniejszym błędnym myśleniu na temat złota.

W kopalni panuje stała temperatura 7 stopni i duża wilgotność powietrza.

Wszelkie informacje dostępne są pod adresem www.kopalniazlota.pl

Kopalnia czynna codziennie
sezon letni(1.IV - 31.XI) od 9:00 do 18:00
ostatnie wejście 17.30
sezon zimowy (1 XI - 31 III) od 9:00 do 16:00
ostatnie wejście 16.00
Czas zwiedzania około 90 minut
Ceny biletów:
13 zł normalny
10 zł ulgowy
(Dzieci od 4 roku życia, emeryci, renciści, studenci, młodzież szkolna)

Jaskinia Radochowska
Pomnik przyrody, jaskinia w wapieniach krystalicznych, położona na północ od wsi Radochów, znana od połowy XVIII w. Labirynt korytarzy długości 265 m z zachowaną szatą naciekową (stalaktyty, stalagmity) i małym jeziorkiem. W jaskini odkryto ślady człowieka z okresu paleolitu i kości wymarłych zwierząt (jeleń olbrzymi, niedźwiedź jaskiniowy, dziki koń, hiena jaskiniowa). Współcześnie żyje tu aż 91 gatunków troglobiontów przystosowanych do ciemności i zdobywania pokarmu z tego, co wniosą do jaskini troglokseny – nietoperze inne zwierzęta z zewnątrz, dla których jaskinia jest tylko schronieniem.

Źródło: Skarby Przyrody i krajobrazu Polski, Romuald Olaczek, 2008 strona 460

Góry Bialskie
Góry składają się z kilku członów zbudowanych z gnejsów i łupków, najwyższe z nich to: Postawna (1124 m n.p.m.), Smrek (1109 m), Czernica (1083 m), Suszyca (1047 m). Krajobraz tych gór stanowią kręte, głębokie doliny o lesistych, stromych stokach, płaskie szczyty niesięgające granicy lasu, często bezleśne, z pięknymi łąkami i panoramą widokową.
Na znacznej przestrzeni tych gór biegnie granica państwowa. Ze stoków Gór Bialskich spływają liczne potoki, dające początek Białce Lądeckiej, która opuszczając te góry ma już znaczne rozmiary. Dzięki niemal zupełnemu zalesieniu Góry Bialskie zachowały względnie dziki i miejscami naturalny charakter, co w dzisiejszych Sudetach jest zjawiskiem bardzo rzadkim.

Puszcza Śnieżnej Białki
Rezerwat leśny (124,7 ha) utworzony w 1963 r., położony na stoku Iwinki (1076 m), u źródeł Białej Lądeckiej. Najbardziej pierwotny las w Sudetach, cenny przykład naturalnych ekosystemów leśnych i skarbnica rodzimych genotypów świerka i innych drzew. W dolnej części stoku występuje dolnoreglowa buczyna kwaśna, sięgająca rekordowej w Sudetach wysokości 1050 m n.p.m., której flora jest zadziwiająco bogata.
Duże powierzchnie zajmuje las jaworowy z ponad dwustuletnim drzewostanem i obfitym runem leśnym. W górnej części stoku aż po szczyty rośnie górnoreglowy bór świerkowy z drzewostanem rodzimego świerka w różnym wieku, najstarsze drzewa mają 250 lat.
Ostoję w tej części Gór Bialskich mają bocian czarny, głuszec, cietrzew, jarząbek, pluszcz.

Źródło: Skarby Przyrody i krajobrazu Polski, Romuald Olaczek, 2008 strona 460

Masyw Śnieżnika

Śnieżnicki Park Krajobrazowy
Park obejmuje kilka pasm i masywów górskich zamykających od wschodu Kotlinę Kłodzką i należących do Sudetów Wschodnich: Góry Złote, Góry Bialskie i Masyw Śnieżnika. Są one zróżnicowane pod względem geologicznym i orograficznym. Kryją się w nich wyjątkowej wartości obiekty i obszary przyrodnicze. Jest to jeden z najcenniejszych obszarów przyrodniczych w Sudetach, o najmniej zmienionej szacie roślinnej, nawiązującej już niektórymi składnikami do Karpat. Park krajobrazowy utworzony w 1981 r. ma 28800 ha powierzchni, z czego 74 % pokrywają lasy, a pozostały areał zajmują łąki górskie i dolinne, murawy i pola (obecnie w dużej części nieuprawiane). Powierzchnia otuliny wynosi 14868 ha. Park jest rozciągnięty południkowo, zgodnie z przebiegiem pasm górskich, od góry Opacz (714 m n.p.m.) i Góry Urwistej (795 m) koło Międzylesia na południu, do Pasieki (540 m) koło Złotego Stoku na północy. Wschodnia granica pokrywa się z granicą państwa, która prowadzi po dziale wód; zachodnia biegnie krętą linią po granicy leśno – polnej lub granicy lasów państwowych, omijając miasta i duże wsie. Osiedla położone w górach w większości wyludniły się przed utworzeniem parku krajobrazowego.

Masyw Śnieżnika
Masyw Śnieżnika to największe w granicach Polski pasmo Sudetów Wschodnich, zbudowane ze zmetamorfizowanych utworów prekambryjskich i paleozoicznych – wielki blok gnejsowy z wkładkami krystalicznych wapieni i innych skał oraz łupkami łyszczykowymi u podstawy. Wypiętrzony w trzeciorzędzie, lecz nie tak wysoko jak Karkonosze (powierzchnia zrównania na wysokości ok. 1200 m n.p.m.), mocniej urzeźbiony przez erozję, ma wyraziste rysy wysokogórskie. Jego najwyższy szczyt, Śnieżnik (1425 m) widoczny z całej Kotliny Kłodzkiej, przypomina gigantyczną piramidę, której szczyt bieli się śniegiem od września do maja, a pochyłe ściany są ciemne od lasów świerkowych. Ze Śnieżnika spływa promieniście nie mniej niż 30 potoków, z których największe rozcinają cały masyw na pięć ramion o wysokościach malejących w miarę oddalania się od szczytu. Jedno z nich biegnie wzdłuż granicy w kierunku południowo – zachodnim z kulminacjami: Mały Śnieżnik (1318 m), Puchacz (1175), Trójmorski Wierch (1145 m), Jasień (926 m), Opacz (741 m). Szczyty tych gór usłane są rumowiskiem skalnym (gnejsy), a na stokach pojawiają się różnokształtne skałki. Trójmorski Wierch jest jedynym w Polsce miejscem, gdzie schodzą się granice zlewisk trzech mórz: Bałtyku (Nysa Kłodzka) oraz Morza Północnego (Lipka) i Morza Czarnego (Morawa) – obie po stronie czeskiej. Drugie ramię wyciąga się ku północnemu zachodowi nad Międzygórzem: Średniak (1210 m), Żmijowiec (1155 m), Czarna Góra (1205 m), przełęcz Puchaczówka (864 m) i dalej pasmo Krowianek sięgające do środka Kotliny Kłodzkiej. Dwa kolejne ramiona wybiegają ku północy (Młyńsko 991 m) i wschodowi, gdzie przez przełęcz Płoszczyna (817 m) Masyw Śnieżnika styka się z Górami Bialskimi; ostatnie ramię leży po czeskiej stronie. Taki układ orograficzny oraz stromizna stoków, zwłaszcza w przedziale 600 – 1000 m n.p.m., czynią te góry atrakcyjnym i niełatwym terenem turystycznym. Ze szczytu kopuły Śnieżnika rozciąga się jedna z najwspanialszych i najrozleglejszych panoram widokowych na wszystkie strony świata.
Krajobraz Gór Śnieżnickich jest bardzo charakterystyczny i zbliżony do sąsiednich Jesionków. Występują tu szerokie kopulaste szczyty, a doliny są wąskie, o bardzo stromych zboczach. Widoki z tego pasma są szczególnie piękne. Podziwiać stąd można szeroką Kotlinę Kłodzką z malowniczo rozrzuconymi historycznymi miasteczkami, a w dni pogodne można stąd objąć wzrokiem niemal że całe Sudety, od Jesioników po Karkonosze.

Ogród Bajek Międzygórze
Powstał w latach 20-tych XX w. jako przejaw swoistego neoromantycznego i typowo niemieckiego stosunku do przyrody. Założony został przez miejscowego leśnika i botanika Izydora Kriestena, który zbudował swój dom na stromym zboczu Lesińca (gdzie znajduje się Ogród Bajek) W Ogrodzie Bajek występuje wiele ciekawych gatunków roślin (1 drzewo zostało zasadzone przez konsula Holandii) Charakterystyczny wygląd Ogrodu Bajek zawdzięcza licznie zgromadzonym korzeniom i konarom o oryginalnych kształtach, nieco "poprawionych" przez nadanie wyglądu zwierząt, karzełków, postaci bajkowych. Wszystko to jest ozdobione kamieniami, mchami i paprociami, wśród których stoją miniaturowe bajkowe domki, np. Baby Jagi i Ducha Gór. Ogród Bajek znajduje się na trasie żółtego szlaku na Igliczną, ogrodem zajmuje się oddział PTTK w Międzygórzu. Wstęp do ogrodu jest płatny.

Schronisko na Śnieżniku im. Zbigniewa Fastnachta- W 1837 r. właścicielką okolicznych terenów, wraz z Halą pod Śnieżnikiem, została ks. Marianna Orańska, która intensywnie zagospodarowała lasy Masywu Śnieżnika i Gór Bialskich. W tym czasie na miejscu obecnego schroniska znajdowały się budy pasterskie i prowizoryczne schronisko, które cieszyło się już znaczną popularnością, bowiem prawie wszyscy wędrowcy ze śląskiej strony tędy udawali się na szczyt. Tu też nocowali, aby o świcie oglądać wschód słońca ze Śnieżnika. W 1871 r. na zlecenie ks. Marianny Orańskiej wzniesiono budowlę obecnego schroniska, które powstało jako nowa nowa gospoda turystyczna zbudowana w szwajcarskim stylu. Gospoda miała 11 pokoi i ok. 50 miejsc noclegowych oraz dużą salę jadalnią. W latach 30- tych gospoda miała 30 miejsc noclegowych oraz salę zbiorową i schronisko młodzieżowe. Po wojnie w 1946 r. zdewastowany obiekt przyjęło PBP "Orbis". Nosił wówczas starą nazwę "Szwajcarka". Dopiero w 1947 r. obiekt został przejęty przez Zarząd Schronisk Górskich PTTK. Latem 1948 r. uruchomiono w nim schronisko PTTK, które dla odróżnienia od "Szwajcarki" w Rudawach Janowickich nazwano "Na Śnieżniku". Schronisko było kilkakrotnie remontowane, ale były to drobne naprawy. Dopiero w ostatnich latach, gdy kierownictwo objął znany wrocławski działacz turystyczny ś.p. mgr Zbigniew Fastnacht, rozpoczęto szerzej zakrojone prace remontowe.

Maria Śnieżna – W 1750 roku wójt Wilkanowa Christoph Veit odbył pielgrzymkę do popularnego na ziemi kłodzkiej, a leżącego już wówczas za granicą w Austrii sanktuarium maryjnego w Maria Zell, przynosząc stamtąd kopię cudownej figurki Matki Bożej. Figurkę umieścił na okazałym buku pod szczytem Iglicznej. Miejsce to od początku cieszyło się popularnością wśród okolicznej ludności. Z czasem figurkę obudowano drewnem, ale w 1765 roku burza wywróciła drzewo, nie uszkadzając jednak figurki Matki Bożej. Uznano to za cud i wówczas w tym miejscu postawiono drewnianą kapliczkę. W 1776 roku bratanek Veita wzniósł kolejną, większą, ale również drewnianą kaplicę. W tym czasie figurka Matki Bożej z Iglicznej cieszyła się już sławą w całej okolicy, przyciągając coraz liczniejszych pielgrzymów. Mnożyły się cudowne uzdrowienia i inne łaski przypisywane jej przyczynie. Popularność miejsca i sława cudownej figurki przyciągały już tak liczne rzesze wiernych, że Igliczna stała się poważną konkurencją dla starszych sanktuariów maryjnych na ziemi kłodzkiej – w Wambierzycach i Bardzie. W tej sytuacji arcybiskup Pragi wydał zezwolenie na budowę tu kościoła. Kamień węgielny pod obecny kościół położono 10 VI 1781 roku. Budową kierował A. Jager, a wystrój wykonał J. Knietig z Wilkanowa. Kościół budowano głównie siłami pielgrzymów i miejscowej ludności. Powstał bardzo szybko i już 22 X 1782 roku został uroczyście poświęcony imieniem Matki Bożej Śnieżnej. Jeszcze w 1784 roku dobudowano wieżę. W 1817 wzniesiono w pobliżu plebanię. W tym stanie przetrwał do 1821 roku, gdy rozbudowano go, powiększając o krużganki. Po II wojnie światowej kościół stał początkowo opuszczony, ulegając stopniowej dewastacji. Po 1950 roku PTTK uruchomiło w dawnej gospodzie schronisko „Maria Śnieżna”. Natomiast kościół dopiero w 1956 roku został przejęty przez zgromadzenie zakonne Towarzystwa Chrystusowego. Przystąpiono do zabezpieczenia i remontu kościoła. Remont prowadził ks. H. Kamiński. Później kościół przejęli oo. redemptoryści. Sanktuarium maryjne również po wojnie cieszyło się dużą popularnością wśród wiernych i turystów. Dwukrotnie odwiedził je, jeszcze jako biskup Karol Wojtyła. Miało to miejsce 20 VIII 1961 roku i 10 VIII 1968. Sława sanktuarium osiągnęła apogeum na początku lat 80-tych podczas przygotowań do obchodów jego 200-lecia i 100–lecia zakonu redemptorystów w Polsce. Papież Jan Paweł II 22 X 1982 roku wydał Bullę Koronacyjną cudownej figurce Matki Bożej Śnieżnej, natomiast sam akt koronacyjny miał miejsce podczas II Pielgrzymki Ojca Świętego. W czasie nabożeństwa odprawionego 21 VI 1983 roku na Partynicach we Wrocławiu Jan Paweł II nałożył nałożył korony na przywiezioną specjalnie do Wrocławia figurkę Matki Bożej z Dzieciątkiem. W ramach przygotowań do koronacji kościół przeszedł remont, a także założono Drogę Różańcową poniżej sanktuarium, do zapory na Wilczce. Koronacja figurki Matki Bożej Śnieżnej, a także udokumentowany pobyt papieża Jana Pawła II przyczyniły się do ogromnego wzrostu popularności sanktuarium, do którego masowo przybywają pielgrzymki i liczni zwiedzający.

Śnieżnik Kłodzki
Rezerwat krajobrazowy (181,2 ha) utworzony w 1965 r. (chroniony od 1949). Obejmuje polską stronę szczytu Śnieżnika od poziomicy 1150 m; ma też kontynuację po stronie czeskiej. W granicach rezerwatu znajdują się świerczyny górnolegowe, borówczyska z bażyną czarną i obupłciową, murawy subalpejskie, ziołorośla nad potokami i młakami oraz torfowisko górskie. Obecnie po 150 latach od zaniechania wypasu, murawy są zdominowane przez pospolite trawy oraz turzycę tęgą. Rosnąca pod szczytem kosodrzewina została posadzona na początku XX w., nie jest więc naturalnym składnikiem flory tych gór.
Interesująca jest fauna górska bezkręgowców, z których wiele gatunków ma tu stanowiska wyspowe poza zasięgiem, w tym żyjące na śniegu drobne owady. Do rezerwatu prowadzi czerwony szlak z Międzygórza do schroniska Pod Śnieżnikiem, 200 m poniżej szczytu; to jedno z najstarszych schronisk sudeckich, powstało ok. 1850 r. po zaniechaniu gospodarstwa pasterskiego.
Wodospad Wilczki
Rezerwat krajobrazowo – wodny (2,8 ha) utworzony w 1958 r., znajduje się w Międzygórzu w zachodniej części parku. Ze skalnego progu gnejsowego, w linii uskoku oddzielającego Masyw Śnieżnika od Kotliny Kłodzkiej, do głębokiego kotła spada kaskada wodna potoku Wilczka, skąd wypływa on wąwozem wśród pionowych ścian o wysokości 25 m. Jest to najwyższy wodospad w Sudetach, do czasu wielkiej powodzi w 1997 r. miał 27 m wysokości (obecnie 20 m). Poniżej wpływu Wilczki z wąwozu znajduje się zbiornik retencyjny z tamą o wysokości 29 m, zbudowaną w 1910 r. W otoczeniu ładny las.

Źródło: Skarby Przyrody i krajobrazu Polski, Romuald Olaczek, 2008 strona 457-458

Jaskinia Niedźwiedzia
Rezerwat geologiczny (89,1 ha) utworzony w 1977 r., położony w dolinie Kleśnicy kołoKletna przy szlaku czarnym ze Stronia Śląskiego na Śnieżnik.

Korytarze Jaskini Niedźwiedziej są rozłożone horyzontalnie, w trzech poziomach połączonych tzw. kominami. Najlepiej rozwinięte są piętra środkowe i dolne.
Dolne partie zostały po raz pierwszy bliżej zaprezentowane szerszej publiczności, dzięki powstałemu w 2003 roku filmowi o Jaskini Niedźwiedziej, gdyż do tej pory możliwe było tylko oglądanie fotosów zrobionych przez wyprawy speleologiczne.
Partie środkowe, których część udostępniono do zwiedzania, możemy poznać wędrując Trasą Turystyczną .
Górne partie zbadaliśmy tylko fragmentarycznie. Występuje one ponad Salami Pałacowymi. Wypływająca z nich woda stworzyła imponujące, kalcytowe formy naciekowe (kaskady -w Zaułku Kaskad, "kamienne mleko" - nad wejściem do Korytarza Wodnego).

Dwa sztuczne otwory jaskini leżą na wysokości 793 i 800 m n.p.m., około 10-15 m nad dnem Doliny Kleśnicy.
- Pierwszy został zabudowany pawilonem wejściowym - to właśnie przez ten otwór została odkryta Jaskinia Niedźwiedzia.
- Drugi otwór zamyka śluza termiczna, chroniąca mikroklimat jaskini, stanowi ona końcowy punkt trasy turystycznej i wyjście z jaskini.

Łączna długość korytarzy jaskini przekracza 2,5 km, przy różnicy wysokości między najwyższym, a najniższym punktem około 60 m. Jest to największa jaskinia Sudetów i jedna z głębszych jaskiń w Polsce (jaskinie o większych głębokościach spotykamy na terenie Polski w obszarze krasu tatrzańskiego).

Unikalny mikroklimat jaskini (temperatura w granicach 6ºC, o niewielkiej rocznej amplitudzie; wilgotność powietrza w granicach 100%; słaby ruch mas powietrza) pozwala na tworzenie się zachwycającej szaty naciekowej, z której to Jaskinia Niedźwiedzia najbardziej słynie.
Nacieki powstają z wód przedostających się z powierzchni góry Stromej. Wody te cechują się dużą zdolnością depozycji kalcytów, która wyraża się dużym stężeniem węglanów osiągającym 150-220 mg/l CaCO3 (Ca+2 + Mg+2) i alkalicznym odczynem w granicach pH=8. Woda taka przekracza granicę nasycenia węglanami i wytrąca ich nadmiar w postaci krystalicznego kalcytu. Właściwości takie uzyskuje w przypowierzchniowym płaszczu marmurów, pomiędzy powierzchnią stoku, a korytarzem jaskini. Dodatkowym czynnikiem tworzenia szaty naciekowej jest proces parowania w jaskini.
Fauna to nieodłączny element jaskini.
Znajdujemy tu rozliczne szczątki żyjących tu niegdyś zwierząt. Jaskinia żyje jednak nadal, tworząc szatę naciekową i stanowiąc miejsce zamieszkania dla zwierząt.
Spotykamy tu nietoperze: nocka dużego (Myotis myotis), mopka (Barbastella barbastellus), nocka rudego (Myotis daubentoni), gacka wielkoucha (Plecotus auritus)), znaleziono również ślady kuny i ryjówki górskiej.

Możemy natknąć się również na bezkręgowce: głównie studniczka (Niphargus tatrensis) - jest to relikt trzeciorzędowej fauny morskiej, osiąga ok. 1,5 cm długości; drobne białe owady bezskrzydłe, chruściki, ćmy, gąsieniczniki, pająki.
Nie jest to zbyt bogata biocenoza, ale pamiętać należy, że jaskinia była przez bardzo długi okres praktycznie odcięta od świata zewnętrznego i organizmy mogły się tu dostać tylko przez drobne szczeliny. Warunki tu panujące też nie należą do najkorzystniejszych dla rozwoju organizmów, a to głównie za przyczyną panujących tu ciemności. Brak światła eliminuje też praktycznie rozwój roślin w jaskini.

Źródło: www.jaskinia.pl

Piękna Marianna
Geologiczny skarb północnych ramion Śnieżnika: piękny marmur o białym, różowym i zielonym kolorze. Mówi się więc o każdym z nich: marianna biała, marianna różowa, marianna zielona. Wydobywa się go w kilku kamieniołomach w dolinie Kleśnicy i koło Stronia Śląskiego (góra Krzyżnik, 710 m. Przy odsłanianiu złoża odkryto Jaskinię Niedźwiedzią, dla pożytku nauki i radości miłośników podziemi zaniechano w tym miejscu eksploatacji marmuru.

Źródło: Skarby Przyrody i krajobrazu Polski, Romuald Olaczek, 2008

Góry Opawskie
Niewysokie, bo sięgające niecałe 900 m n.p.m. Góry Opawskie niemal w całości leżą po stronie Czech i jedynie niewielki ich fragment, w pobliżu Prudnika i Głuchołazów należy do Polski. Najwyższym ich szczytem jest Biskupia Kopa (890m). Jest ona równocześnie najwyższym wzniesieniem województwa opolskiego. Można z niej podziwiać piękne krajobrazy zarówno po stronie czeskiej, jak i polskiej. Na Biskupiej Kopie znajduje się przejście graniczne.
Na stokach Góry Parkowej w Głuchołazach – Kondratowie na Ścieżce Dydaktycznej można zobaczyć pozostałości po eksploatacji złota na tych terenach.

Góry Opawskie należą do najcieplejszych gór. Są to typowe góry „rodzinne”, gdzie z uwagi na ich nieduży rozmiar, a równocześnie na nieprawdopodobną różnorodność można wiele zobaczyć.
Charakteryzuje je bardzo zmienna pogoda. Opady są rzadsze niż w pozostałej części Sudetów. Swoim urokiem przyciągają turystów szczególnie w miesiącach jesiennych, gdy króluje "złota polska jesień". Nieprzyjemne są gwałtowne wiatry, rzadkością jest wiatr fenowy szczególnie nieprzyjemny dla "sercowców". Częściej jednak wieje wiatr dolinny.