Tatry

TATRY
Tatry są najwyższą i najliczniej odwiedzaną grupą górską w Polsce, reprezentującą jedyny fragment wysokogórskiego krajobrazu typu alpejskiego. Występują tu trzy typy rzeźby:
- niższe góry reglowe, pokryte lasami, o stosunkowo łagodnych zboczach i zaokrąglonych szczytach, urozmaicone gdzieniegdzie skałkami oraz halami,
- Tatry Zachodnie, zbudowane głównie z wapieni, o urwistych, podciętych zboczach, lecz łagodnych trawiastych grzbietach, charakteryzują się występowaniem jaskiń i wywierzysk,
- Tatry Wysokie, zbudowane z granitu, o ostrych, trudno dostępnych graniach i skalistych zboczach, z głębokimi żlebami, zakończonymi stożkami nasypowymi rumoszu skalnego, niebezpiecznymi ze względu na lawiny – występują tu typowe formy rzeźby polodowcowej: kotły skalne z jeziorami, U – kształtne doliny, moreny znaczące postój lodowca.

Ze względu na unikalną w Polsce rzeźbę i występowanie rzadkich gatunków roślin i zwierząt (świstaki, kozice, niedźwiedzie), prawie całe Tatry weszły w skład Tatrzańskiego Parku Narodowego, połączonego z analogicznym parkiem po słowackiej stronie gór. Część Tatr zajmują rezerwaty ścisłe, niedostępne dla turystów.

Popularność Tatr i Zakopanego sięga drugiej połowy XIX w., chociaż już w końcu XVIII w. zostały udokumentowane wejścia na polskie szczyty. Do popularyzacji Tatr przyczyniło się powstanie w 1873 roku Towarzystwa Tatrzańskiego i działalność Tytusa Chałubińskiego. Ruch turystyczny wzrósł szczególnie po doprowadzeniu w 1899 roku kolei do Zakopanego. Obecnie ruch ten jest olbrzymi i szacowany na kilka milionów osób rocznie.

W Tatrach Zachodnich rekordy popularności bije Dolina Kościeliska, a ze szczytów Kasprowy Wierch (1985 m n.p.m.), dzięki istniejącej od 1936 roku kolejce linowej (przeszła ona w ostatnim czasie gruntowną modernizację połączoną ze zwiększeniem przepustowości), i Giewont (1909 m n.p.m.) ze względu na swoje eksponowane usytuowanie ponad Zakopanem. W Dolnie Kościeliskiej znajdują się największe dostępne dla turystów jaskinie – Mroźna i Mylna. W Tatrach Wysokich najliczniej odwiedzane jest Morskie Oko, dostępne dzięki wygodnej drodze zamkniętej dla ruchu samochodowego, na której w sezonie natężenie ruchu jest podobne jak w wielkich miastach. Ponadto popularne są wycieczki piesze na Halę Gąsienicową i do Doliny Roztoki z największymi w Polsce wodospadami (Wielka Siklawa, Wodogrzmoty Mickiewicza). Najwyższy szczyt Polski – Rysy (2499 m n.p.m.) - jest z polskiej strony rzadziej odwiedzany z powodu trudnego dojścia.

W sezonie zimowym największym powodzeniem cieszy się Kasprowy Wierch i sąsiadujące z nim doliny – Goryczkowa i Gąsienicowa, wyposażone w wyciągi krzesełkowe. Narciarstwo uprawia się także na stokach niższych gór wokół Zakopanego, zwłaszcza na Gubałówce, na którą prowadzi kolejka linowo – terenowa i nowsze wyciągi krzesełkowe (Butorowy Wierch, Polana Szymoszkowa).

Bazą mieszkaniową i usługową dla ruchu turystycznego w Tatrach jest Zakopane, największa i najsłynniejsza miejscowość turystyczna w Polsce. Przy liczbie 28 tys. stałych mieszkańców mieści ona znacznie więcej gości.

Poza bogatą bazą noclegową w samym Zakopanem wiele kwater znajduje się w sąsiednich miejscowościach (Kościelisko, Murzasichle, Małe Ciche). Samo Zakopane jest także celem wycieczek ze względu na swój folklor, zachowane stare chaty góralskie, cmentarz zasłużonych, Muzeum Tatrzańskie, muzea biograficzne (Kasprowicza, Szymanowskiego, Makuszyńskiego), a także imprezy narciarskie i artystyczne.

Na przykładzie Zakopanego widać wyraźny konflikt między wzrostem ruchu ruchu turystycznego a wymogami ochrony tych walorów turystycznych, które ten ruch wywołują. Obecne natężenie ruchu jest już groźne dla środowiska, przekracza także pojemność urządzeń infrastrukturalnych Zakopanego, co prowadzi do obniżenia jakości usług i wypoczynku.

Źródło: T. Litewski, B. Mikułowski, J. Wyrzykowski „Geografia Turystyczna Polski” Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008