Ziemia Lęborska

W pradolinie Łeby, wijącej się obrzeżami ziemi lęborskiej, kryją się przepastne lasy, pofałdowane pola, uśpione wioski i zameczki o bajkowym uroku.

Wokół Lęborka jest prawie wszystko, czego trzeba nawet wybrednemu turyście. Są lasy, jeziora, strome wzgórza, rzeka, zabytkowe budowle.
Ten najładniejszy z kaszubskich powiatów obejmuje tereny leżące nad środkową o dolną Łebą. Niemcy już w XIX wieku oczarowani urodą okolic, nazywali te ziemie „Błękitną Krainą”. Turystyczne znaczenie mają głównie okolice nadmorskiego kurortu Łeby oraz rozległe lasy w południowej części powiatu, wokół Cewic.

Łeby i jej okolic nie trzeba reklamować. Może nie wszyscy tu byli ale chyba pośród polskich turystów nie ma nikogo, kto by nie słyszał o Łebie. A jak Łeba – to i piękne plaże i wschodnia część Słowińskiego Parku Narodowego z niepowtarzalnymi wydmami ruchomymi. Poza piaszczystymi plażami nie brak tu innych atrakcji.
Łeba jest cichym miasteczkiem prawie przez cały rok i choć nie ma tradycyjnych zabytków na jej zwiedzanie trzeba przeznaczyć około 2 godzin, a w przypadku wyprawy na wydmy – nawet cały dzień. Stara zabudowa Łeby powstała na przełomie XIX i XX wieku koncentruje się w rejonie portu rybackiego, który z różnokolorowymi kutrami stanowi miejsce warte zobaczenia. Od lat za perełkę łebskiej architektury uchodzi jedyny zachowany w tej części polskiego wybrzeża dom zdrojowy.
Na wschód od „Neptuna” leży Wydma Mampego. Jest to najwyższa częściowo zalesiona wydma, widok z jej szczytu może nie jest oszałamiający ale z pewnością jest na co popatrzeć.
Najstarszym obiektem, a równocześnie pozostałością starej Łeby, są leżące na zachód od miasta przy drodze do plaży ruiny kościoła św. Mikołaja.
W kościele rybackim warto zwrócić uwagę na jedyny religijny obraz pędzla Maxa Pechsteina, przedstawiający Matkę Boską wzniesioną nad kulą ziemską.

Wydmy i Łeba to jedno dla wszystkich, którzy tu jeszcze nie byli. Zresztą mówi się „wydmy w Łebie”. Wydmy są największą atrakcją Słowińskiego Parku Narodowego, znajdują się około 8 km na zachód od miasta. Ze względu na to, że jest to teren SPN wolno do nich iść tylko oznakowanymi szlakami – zielonym lub czerwonym. Łebskie wydmy są największym powierzchniowo i najbardziej malowniczym skupiskiem ruchomych piasków w tej części wybrzeża Bałtyku. Podobne chociaż mniej znane i mniejsze wydmy znajdują się wzdłuż całego wybrzeża od Jarosławca po Dębki koło Żarnowca.
Najwyższa wydma, zwana Łącką Górą, robi wrażenie na wszystkich. Ludzie znajdujący się na jej wierzchołku wydają się poruszającymi „dużymi punktami”.
Wydmy przesuwają się z prędkością blisko 10 metrów na rok. Cały teren ulega ciągłym przeobrażeniom. Wędrujące piaski zasypały już Starą Łebę, wsie Chusta oraz Łączki. Droga, po której wiedzie szlak czerwony w kierunku Rowów, jeszcze przed kilkudziesięciu laty biegła wzdłuż całego jeziora Łebsko, a obecnie w większości jest już zasypana.

Słowiński Park Narodowy
Park, który mierzy 18 247 ha, obejmujący 32 km wybrzeża, utworzono w 1967 r. Z uwagi na unikalne walory w dwadzieścia lat później został wpisany na listę Światowych Rezerwatów Biosfery. Gdyby spojrzeć na park z pokładu samolotu, można zobaczyć trzy kolory układające się pasami: na północny niebieskie morze i jasnożółta Mierzeja Łebska, poniżej wąski zielony pas nadmorskich borów, w środkowej części następny błękitny pas utworzony przez ogromne jeziora i na południu zielone tereny – w większości płaskie, podmokłe i zatorfione. Prawie połowę parku stanowią wody, około 30% lasy, piaski (899 ha), bagna (558 ha) i torfowiska (105 ha).

Przez park przepływają Łupawa i Łeba, a także kilka strug: Wysoka, Pustynka, Brodno, Bagienica, Grabowica. Największe jezioro, Łebsko (7138 ha) jest zarazem największym przybrzeżnym jeziorem Pomorza i trzecim co do wielkości w kraju (po Śniardwach i Mamrach). Drugi co do wielkości akwen regionu regionu – Gardno (2468 ha) – to wielka kałuża (głębokość maksymalna 2,6 m). Na środku znajduje się Wyspa Kamienna – gniazdowisko kormoranów. Przez Gardno przepływa Łupawa, która wpada do morza obok Rowów. Obydwa jeziora zarastają i to tak szybko, że już za jakieś 1000 lat przestaną istnieć. Akweny są dość zanieczyszczone, choć w obu żyją liny, szczupaki, sandacze, płocie, łososie oraz flądry. Mniejsze jeziora parku: Dołgie Wielkie i Dołgie Małe są czyste ekologicznie, ale pierwsze ma silnie zamulone dno i niewielką przezroczystość wody. Od południa przylega doń pas boru bagiennego i ols, od północy ograniczają je wydmy porośnięte nadmorskim lasem. Najbardziej malownicze, malutkie Dołgie Małe jest częściowo zarośnięte trzciną.
Na terenie parku występuje około osiemset gatunków kwiatów i dwieście gatunków porostów. Do roślin borealnych, związanych z ostatnim zlodowaceniem, zalicza się malinę moroszkę, borówkę bagienną i zimoziół północny. Najładniejszymi są na pewno mikołajek nadmorski i storczyki.
Niezwykle bogaty, bo liczący prawie 260 gatunków, jest świat ptaków - ¾ gatunków występujących w Polsce. Stale gniazduje tu ponad 140 gatunków – np. mewa srebrzysta, rybitwa wielkodzioba czy bielik, orlik krzykliwy, puchacz i kormoran. W parku widuje się też bardzo rzadko spotykane ptaki, jak turkan, kalandra białoskrzydła, świergotek szponiasty, zaroślówka, drozd pstry. Po wodach pływają kaczki krzyżówki, cyranki, łyski, perkozy. Na terenach podmokłych występują czajki, kszyki, bataliony, a także kulony, kuliki, biegusy, ohary, żurawie, błotniaki i bociany czarne.
Spośród ssaków najwięcej jest saren, jeleni i dzików. Sporadycznie można spotkać łosia, borsuka, gronostaja, jenota, kunę leśną i domową oraz lisy. Wydry mieszkają nad jeziorem Łebsko. Na wybrzeżu z rzadka pojawiają się foki. W poszyciu żyją padalce, jaszczurki i żmije.

Lubowidz to turystyczna stolica tej części powiatu lęborskiego. Nad dużym, ładnie położonym Jez. Lubowidzkim latem wypoczywa też większość mieszkańców samego Lęborka. Nieduża wieś leży na południe trasy Gdańsk – Szczecin, około 5 km od centrum miasta.
Lubowidz znany jest głównie dzięki jezioru, nad którym znajduje się duże miejskie kąpielisko oraz kilka ośrodków wczasowych.


Źródło: Jarosław Ellwart, Kaszuby. Przewodnik Turystyczny. Gdynia 2000
Pascal. Kaszuby i Kociewie. Przewodnik kieszonkowy. Bielsko – Biała 2007